Bezpieczeństwo nad wodą - Porady!

 Porady opracowano na podstawie materiałów dr. Dariusza Skalskiego pracownika naukowego Zakładu Sportów Wodnych Akademii Wychowania Fizycznego w Gdańsku, eksperta ratownictwa wodnego, instruktora-wykładowcy WOPR, trenera pływania.

Znajomość ogólnych zasad bezpieczeństwa kąpieli w sezonie letnim przyczynia się do zmniejszenia liczby utonięć. Wiele okoliczności sprzyja tonięciu, większości ich jednak można uniknąć, stosując poniższe wskazówki.

Gdzie się kapać (pływać)?

• w miejscach strzeżonych i przeznaczonych specjalnie do tego celu (kąpieliska, pływalnie),
• w miejscach dobrze sobie znanych,
• w wodzie tak głębokiej i w takiej odległości od brzegu, by odpowiadało to naszym realnym możliwościom pływackim, (musi być odpowiednia głębokość wody w przypadku skoków).

Kiedy się kąpać? 

• w sezonie kąpielowym, gdy temperatura wody jest wyższa aniżeli 14°C,
• dla dzieci, najlepsza temperatura wody to 22-25°C, nie niższa niż 18°C,
• gdy zachowany jest tzw. komfort cieplny, tzn. temperatura powietrza powinna być wyższa od temperatury wody o 4-5°C,
• bez przeciwwskazań lekarskich,
• w okresie dobrego nasłonecznienia,
• gdy jest dobre samopoczucie, ciało nie jest rozgrzane słońcem, nie jesteśmy po posiłku,
• przed zachodem słońca, najodpowiedniejsze godziny to: 10°°-12°°, 16°°-17°°,
• po odpowiednio długiej przerwie po uprzednim kąpaniu.

           ·          zgodnie z zasadami i regulaminem danego kąpieliska czy miejsca wykorzystywanego do kąpieli, przestrzegać sygnałów i alarmów ogłaszanych przez ratowników, ewentualnie służyć im pomocą w przypadku prowadzonej akcji.

UWAGA: W sytuacjach niejasnych zawsze pytać ratowników wodnych!

„Kartę – już pływam” może uzyskać osoba, która zda egzamin obejmujący:

-        przepłynięcie 25 m w wodzie stojącej;

-        wykonanie dowolnego rodzaju skoku do wody.

Cena „Karty – już pływam” wynosi 15 złotych.

„Kartę pływacką” może uzyskać osoba, która zda egzamin obejmujący:

Cena „Karty pływackiej” wynosi 25 złotych.

„Specjalną kartę pływacką” może uzyskać osoba, która zda egzamin obejmujący:

W literaturze dotyczącej ratownictwa wodnego i nie tylko (także medycznej) bolesne bóle mięśni nazywa się przykurczami, kurczami lub skurczami. Wywołane one są podrażnieniem nerwów na drodze nagromadzenia kwaśnych produktów przemiany materii w mięśniach lub przez niedotlenienie mięśni w wyniku działania zimnej wody. Następuje to niespodziewanie i bez udziału naszej woli. Przykurczowi może ulec jeden mięsień lub grupa mięśni. Równomierne i długo utrzymujące się napięcie kurczącego się mięśnia ogranicza znacznie i uniemożliwia możliwości ruchowe pływaka. Natężenie takiego przykurczu może być różne  i charakteryzuje się zmianą napięcia bez zmiany długości mięśnia (przy dotknięciu takiego mięśnia można zaobserwować nienaturalną jego twardość). Najbardziej narażone na przykurcz są mięśnie wykonujące największą pracę oraz mięśnie mieszczące się blisko powierzchni ciała (najbardziej narażone na zimno). Powstaniu przykurczów sprzyjają również:

Przykurcze są więc częstą przyczyną utonięcia, gdyż w przypadku silnego bólu mięśniowego ograniczone są możliwości ruchowe pływaka. Towarzysząca temu panika i nieodpowiednie zachowanie potęguje proces tonięcia. Pozbywanie się takiego przykurczu polega na udzieleniu "pomocy" mięśniowi w jego poprawnym ukrwieniu. W celu szybkiego pozbycia się tej przykrej dolegliwości trzeba zawsze działać w dwóch kierunkach tj. napinać i rozluźniać dany mięsień, ponieważ ułatwia to szybkie pompowanie krwi na danym odcinku.  Jeżeli istnieje możliwość to wskazane jest to miejsce "wygrzać" pod ciepłym natryskiem. Jako ciekawostkę można tu podać, że od bardzo dawna rozpowszechniany jest zwyczaj przypinania do spodenek kąpielowych agrafki, przy pomocy której nakłuwa się miejsce działania przykurczu (ubitą masę mięśniową).

Jednak nieodzownym zabezpieczeniem w czasie dłuższych wypraw pływackich jest towarzyszący sprzęt pływający (łódź, rower, kajak).

Niemniej jednak wejście do wody powinno być stopniowe, po uprzednim namasowaniu wodą miejsc wstrząsorodnych: szyi, okolicy serca i krocza.

Wstrząs termiczny może wystąpić nawet u osób całkowicie zdrowych, jednak do podstawowych okoliczności sprzyjających jego powstawaniu można zaliczyć:

• nie przystosowalność do nagłych zmian temperatur, zły stan zdrowia,
• gwałtowne (niespodziewane) zetknięcie się z wodą,
• wchodzenie do wody podczas krwawienia miesięcznego,
• zmęczenie (niewyspanie),
• spożycie alkoholu.

Typowe lekceważenie wody to: przeliczenie się z własnymi siłami i przecenienie swoich umiejętności pływackich, niedocenianie niebezpieczeństwa w wodzie, niewiedza jak się zachować w nietypowych sytuacjach, nieznajomość przepisów albo ich lekceważenie, pływanie na dłuższym dystansie bez odpowiedniego przygotowania, pływanie w wodzie o zmiennej temperaturze, pływanie bezpośrednio po posiłku i spożytym alkoholu.

W przypadku napotkania zimnych prądów:

• zachowaj całkowity spokój i nie przyśpieszaj pływania,
• połóż się na wodzie równolegle do jej powierzchni,
• staraj się wypłynąć z tego miejsca drogą powrotną lub inną w zależności gdzie odczuwasz większą różnicę temperatur,
• nie wstydź się wołać o pomoc,
• będąc na grzbiecie, rozluźnij się i wykonuj nogami lekkie ruchy naprzemianstronne, a ramionami przy udach,
• ruchy faliste, poziome (gwałtowne ruchy, przyśpieszenia mogą jedynie spowodować przykurcze poszczególnych partii mięśni tym bardziej, że napięcie mięśni jest wysokie ze względu na zimną wodę).

• płynąć na piersiach,
• bardzo płasko się położyć,
• nogami i ramionami pracować bardzo mocno,
• ruchy nóg i ramion powinny być jak w stylu klasycznym („żabce”) lub stylu dowolnym (kraulu).

Położenie ciała prawie równoległe do powierzchni wody stanowi dużą powierzchnię i jest bardzo dobrym zabezpieczeniem przed wessaniem przez wir w głąb. Ten sposób jest bardzo dobry, gdy siła działania wiru nie jest zbyt duża. W przypadku wirów silnych należy wykonać głęboki wdech, zejść pionowo pod wodę, następnie należy odbić się od dna (jeżeli głębokość w tym miejscu na to pozwala) lub intensywnymi ruchami wydostać się w bok (skośnie) z miejsca działania wiru. Im głębiej zejdziemy to przekrój leja wiru jest mniejszy i tym samym siła działania jest słabsza. Po skośnym, wypłynięciu z wiru, płyniemy pod wodą i za polem działania tego wiru wynurzamy się. Jednocześnie nie należy wpadać w panikę i postępować bardzo spokojnie. W Polsce wiry dochodzą najczęściej do głębokości 4-5 m. Natrafić na nie można przede wszystkim  w rzekach: przy młynach, śluzach, zaporach wodnych, mostach i na „ostrych zakrętach” przy nierównych dnach. Przy umiejętnym postępowaniu można się z wirów łatwo wydostać. Nieodzowną umiejętnością jest dobre nurkowanie. W przypadku dostania się w pole działania wiru nigdy nie wolno ustawiać się pionowo i unosić ramion do góry. Takie ustawienie się w wodzie stwarza idealne warunki do natychmiastowego wciągnięcia na dno, ponieważ powierzchnia atakowana przez wir jest wtedy maksymalna.

3. Zmienne ukształtowanie dna. Wynika z dynamiki wody. W morskiej strefie przybrzeżnej prąd denny tworzy na przemian głęboki i niebezpieczny rów oraz wypłacenie zwane rewą. Na zakolach rzek powstają głębokie plosa (przy wklęsłym brzegu) oraz łagodne odsypiska przy brzegu wypukłym. Występują tu również płytkie łachy, brody, mielizny. Przy dopuszczalnym prądzie wody (1m/sek.) niebezpieczne ukształtowanie dna stanowi zagrożenie głównie dla osób nieumiejących pływać. Należy wtedy przestrzegać znaków informacyjnych, które ostrzegają przed niebezpiecznymi zmianami konfiguracji dna. Bezpieczna kąpiel jest możliwa jedynie z dala od miejsc, w których następuje gwałtowny spadek dna.

4. Ostrogi. Utworzone są z drewnianych pali wbitych w dno. Zagrożenie stanowią głębokie rowy po obu stronach pali, silny prąd wody oraz sam kontakt z powierzchnią ostrogi. Kąpiel w pobliżu ostrogi jest bezwzględnie zakazana.

5. Budowle hydrotechniczne. Niebezpieczeństwo wynika z faktu, że większość budowli spełnia określone funkcje techniczne związane z regulacją wody. Występują przy nich silne prądy, zawirowania wody, urządzenia te pracują z olbrzymią mocą i zagrażają człowiekowi, który znajdzie się w zasięgu działania tych sil. Kąpiel w pobliżu wszelkich budowli wodnych jest bezwzględnie zakazana,z wyjątkiem tych obiektów, które przeznaczone są do kąpieli (baseny, pływalnie, pomosty na kąpieliskach).

Dobrze jest znać obowiązujące znaki oraz inne jeszcze spotykane w zakresie bezpieczeństwa nad wodą. W tej poradzie prezentuję znaki zakazu i ich znaczenie.

PODSTAWOWE ZASADY WEJŚCIA DO WODY

LATEM NAD WODĄ

• Naucz się pływać, a jeśli już umiesz — poprawiaj swoje umiejętności (zdobądź kartę pływacką lub specjalną kartę pływacką – tzw. żółty czepek).
• Nie skacz do nieznanej wody. Zawsze wcześniej sprawdzaj głębokość dna zbiornika.
• Korzystaj ze sprzętu wodnego (łódek, kajaków, żaglówek) zawsze w kamizelce asekuracyjnej /kapoku/.
• Nie przeceniaj swoich umiejętności, nie daj się podpuszczać przez kolegów — możesz stracić siły i trudno będzie wrócić do brzegu.
• Pamiętaj: stawy, glinianki, zbiorniki przeciwpożarowe, śluzy — nie są miejscami do kąpieli. W rzekach bardzo częste są silne prądy i wiry.

ZANIM WEJDZIESZ DO WODY

• Kąp się zawsze pod okiem dorosłych, najlepiej na strzeżonych plażach. Przed wejściem do wody sprawdź czy można się kąpać (biała flaga — można się kąpać, czerwona — zakaz kąpieli), flagę czerwoną wywiesza się na kąpielisku strzeżonym przez ratowników gdy:
     - temperatura wody wynosi poniżej 14 °C,

    - widoczność jest ograniczona do 50 m,

    - szybkość wiatru przekracza 5 stopni w skali Beauforta,

    - występują fale powyżej 70 cm, z pojawiającymi się pienistymi, białymi grzywami,

    - występują silne prądy wsteczne,

    - trwa akcja ratownicza,

    - prędkość nurtu wody przekracza 1 m/s,

    - występuje chemiczne lub biologiczne skażenie wody,

    - występują wyładowania atmosferyczne.

• Jeśli jesteś rozgrzany nie wskakuj raptownie do wody. Najlepiej trochę się zamocz, smarując wodą miejsca wstrząsorodne.
• Jeśli niedawno jadłeś — odczekaj trochę.

W WODZIE

• Zanurzaj się stopniowo.
• Nawet jeśli dobrze pływasz, nie wypływaj poza linię czerwonych boi.
• Jeśli nie umiesz pływać — nie przekraczaj linii wyznaczonej przez żółte boje. Kąp się tylko w  miejscach,  w których masz grunt pod nogami.
• Nie kąp się zbyt długo. Jeśli czujesz zmęczenie lub jest ci zimno — wracaj na brzeg.
• Nie kąp się nigdy w pobliżu ostróg. Nie chodź też po nich. Ostrogi są śliskie — łatwo można z nich spaść, są też obrośnięte przez małże — można się pokaleczyć.

PO WYJŚCIU Z WODY

• Wytrzyj się ręcznikiem.
• Odpocznij i rozgrzej się, zanim znowu wejdziesz do wody.
• Opalaj się z umiarem, używaj kremów z filtrami UV.
• Noś coś na głowie i okulary przeciwsłoneczne.

ZAWSZE PRZESTRZEGAJ:

• przestrzegaj regulaminu kąpieliska czy miejsca wykorzystywanego do kąpieli,
• nie wchodź do wody po silnym nasłonecznieniu i dużym zmęczeniu,
• nie skacz na głowę do nieznanej wody, zawsze zbadaj głębokość w miejscu, w którym chcesz oddać skok,
• nie wchodź do wody zaraz po zjedzeniu posiłku,
• nie spożywaj alkoholu i nie używaj innych środków odurzających przed wejściem do wody
• nie utrudniaj kąpieli innym - nie wpychaj i nie wrzucaj innych osób do wody,
• nie wszczynaj fałszywych alarmów powodujących utrudnienie pracy ratownikom wodnym.

ZAWSZE PAMIĘTAJ:

• ratownik wodny czuwa nad twoim bezpieczeństwem, przestrzegaj jego poleceń,
• przebywając na kąpielisku czy miejscu wykorzystywanym do kąpieli – bezwzględnie podporządkuj się do poleceń ratownika wodnego,
• kąp się tylko w miejscach strzeżonych prze ratowników wodnych,
• zapoznaj się i postępuj zgodnie z regulaminem kąpieliska,
• wypadek może nastąpić nawet w bardzo płytkiej wodzie i w miejscu całkowicie bezpiecznym,
• zachłyśnięcie wodą jest już pierwszym etapem procesu tonięcia, co szczególnie jest utrudnieniem, gdy przebywasz w wodzie głębokiej,
• bezpieczny wypoczynek nad wodą – bezpieczna kąpiel zależy od ciebie – od twojego rozsądku,
• korzystaj ze sprzętu pływającego zgodnie z zasadami bezpieczeństwa nad wodą  i regulaminem wypożyczalni sprzętu pływającego,
• w razie zagrożenia wołaj o pomoc lub wezwij pomoc (tel. 999, 112 i numer telefonu nad wodą).